شاه‌محمدی: استانکو دیپلم داشت، فوتبال ایران سیکل
جمشید شاه‌محمدی پای سوالات خبرنگار پیروزی نشسته است.
به گزارش پیروزی‌دیلی، مهاجم دهه 70 پرسپولیس که در دو مقطع شاگرد علی پروین در جمع سرخپوشان بود، دل پر دردی از این فوتبال دارد، از فوتبالی که به گفته خودش بازیکنان پولی را می‌گیرند که به آن اندازه کیفیت فوتبالی ندارند.
او و نسل او، به خاطر پرسپولیس و دوست داشتن این تیم از بچگی، خیلی از پیشنهادهای خوب را رد کرده‌اند و از این فوتبال به آن اندازه‌ای که حدشان بود، کسب درآمد نکردند، با این حال شاه‌محمدی از زندگی‌اش راضی است، اما دلش می‌سوزد که خیلی از بازیکنان مستعد و توانمند در این فوتبال و سال‌های سخت فوتبالی در دوره جنگ و محرومیت‌های پس از آن بودند که امروز دیگر اسمی از آنها مطرح نیست و کسی حتی نمی‌داند چه می‌کنند.
گفت‌وگوی خبرنگار روزنامه پیروزی با جمشید شاه‌محمدی بازیکن سابق تیم ملی و پرسپولیس را در زیر بخوانید:
- شاید تساوی در بازی خارج از خانه در اهواز برای سرخپوشان بد نباشد، اما چون بعد از شکست در جام حذفی صورت گرفت، ناراحتی هواداران را به همراه داشت؟
بازی با فولاد به من هم نچسبید.
- می‌گویند دست برانکو برای مربیان لیگ برتر رو شده.
نظر من هم همین است. او باید شیوه بازی‌اش را تغییر دهد. البته از نظر روحی و روانی هم کمی تیم به حاشیه رفته و مسائلی که اخیرا مطرح شده، روی روحیه تیم تاثیر گذاشته مثل داستان طاهری و هدایتی و بحث پول‌هایی که جابه‌جا شده، اینها به هرحال تاثیرگذار هست. نبود وحید امیری هم به تیم لطمه می‌زند. باید دست از تعویض‌های کلیشه‌ای هم برداشت. پرسپولیس باید شکل کارش را عوض کند. من شیوه کار مربیان کروات را می‌شناسم، چون با استانکو کار کرده‌ام.
- استانکو هم این روزها حال و روز خوشی ندارد.
این خبر خیلی ناراحت‌کننده بود. مربی خیلی خوبی بود. رد پایش برای همیشه در فوتبال ایران ماند. او فوتبال ما را تکان داد. خاطرات زیادی از آن روزها دارم. تمریناتش خیلی سخت بود، آن هم در زمانی که هیچ کسی اینجا بلد نبود تمرین بدهد. او انگار دیپلمه بود و ما سیکل. البته قدرت بدنی بازیکنان ما بالا بود. البته او در پرسپولیس خوب نتیجه گرفت اما در تیم ملی موفق نبود. در مسابقات آسیایی، ازبکستان که تازه به آسیا آمده بود، به ما خورد و نتوانستیم نتیجه بگیریم.
- شما از ابتدای فوتبال‌تان در پرسپولیس بودید. درست است؟
از رده نوجوانان در این باشگاه بودم، پازوکی و حسن عضدی مربیان‌مان بودند. البته قبل‌تر از آن کارم را با عباس سعادتی در منطقه 11 تهران شروع کردم و بعد به نوجوانان پرسپولیس رفتم و بعد هم جوانان. سال 64 به تیم بزرگسالان رسیدم، علی پروین سرمربی تیم بود.
- بازی رسمی هم در بزرگسالان انجام دادید؟
فقط در یک بازی آن هم مقابل هما اما در بازی‌های دوستانه بودم. اصلا از همان زمان که نوجوانان پرسپولیس بودم علی آقا من را در سفرهای شهرستان با تیم بزرگ‌ها می‌برد اما بازی رسمی فقط همان با هما بود. علی آقا بازی من را دوست داشت. اتفاقا در همان بازی به خود علی پروین یک پاس گل دادم، خیلی از کارم خوشش آمد. فردایش وقتی در تمرین من را دید، کلی هم دعوایم کرد! اخلاقش همین بود. توقعش از بازیکنانش زیاد بود، وقتی دعوا می‌کرد یعنی اینکه تو خوب بودی. کسانی که با او کار کرده‌اند می‌دانند که به کسی باریکلا نمی‌گوید.
- وقتی به بزرگسالان رسیدید، خیلی طولانی در تیم نماندید.
باید خدمت می‌رفتم. عقاب تیم نظامی بود و به این تیم رفتم. زمان جنگ بود. ما نسل سوخته بودیم هم در سطح ملی و هم باشگاهی. نه چندان برون‌مرزی داشتیم، سالی یک بار هم به یک مسابقه می‌رفتیم باید وثیقه می‌گذاشتیم. اگر هم یک روز می‌باختیم باید لباس نظامی می‌پوشیدیم و به پادگان می‌رفتیم. بعضی حتی به منطقه جنگی هم اعزام شدند. من هم چند بار لباس نظامی پوشیدم. دو سال خدمت در عقاب ماندم. در فوتبال پولی هم نبود، اگر امروز سالی 2-3 میلیارد می‌گیرند، بیشترین پول ما 12 هزار تومان بود. بعد از عقاب، سربازی‌ام که تمام شد، دو سال به دارایی رفتم و بعد هم کشاورز که تیم تازه تاسیسی بود. من و 9 تا ملی‌پوش دیگر به این تیم رفتیم. من، مرحوم سیروس قایقران، امیر افتخاری، جواد زرینچه، نادر محمدخانی، حمید علیدوستی، رضا شاهرودی و چند تای دیگر که اسم‌های‌شان در خاطرم نیست در این تیم بودیم. ما این تیم را تاسیس کردیم. کشاورز تاحدودی شکل فوتبال ایران را تغییر داد.
- با جمع کردن ستاره‌ها یا آوردن پول؟
از نظر پولی. من قراردادم با این تیم یک میلیون تومان بود با حق خواروبار. یادم هست گوشت، مرغ و میوه می‌آوردند دم خانه‌مان و زندگی همه ما شرایط بهتری پیدا کرد. دو سال در این تیم بودم و آقای گل لیگ هم شدم و بعد برگشتم پرسپولیس.
- پرسپولیس به نسبت دوره قبلی حضورتان تغییری کرده بود؟
نه، علی پروین بود. از نظر پولی هم که وضعیت افتضاح بود. همان زمان سپاهان به من 4 میلیون می‌داد اما به پرسپولیس رفتم و 450 میلیون قرارداد بستم.
- پس خیلی خاطر پرسپولیس را می‌خواستید که قید اینهمه پول را زدید!
خب از بچگی دوستش داشتم. آن زمان احترام و پیراهن و تعصب تعریف دیگری داشت. علی آقا خدمت من را درست کرد که به عقاب رفتم. وقتی به پرسپولیس برگشتم حسین عبدی، محمد پنجعلی، حمید درخشان، ناصر محمدخانی، فرشاد پیوس، حمید استیلی، جواد منافی، محمد خاکپور و ... در تیم بودند. اکثر بچه‌ها ملی‌پوش بودند. رضا شاهرودی هم با من از کشاورز آمد.
- حضور اینهمه ستاره در تیم ایجاد حاشیه نمی‌کرد؟
ما حاشیه‌ای نداشتیم. وقتی پول می‌آید حاشیه هم می‌آید که زمان ما پول نبود. همه با هم رفیق بودیم. وقتی پولی نبود که یکی بگوید چرا به فلانی بیشتر دادی به من کمتر، همه با هم رفیقند. عشق‌مان این بود که برای پرسپولیس بازی کنیم. همه تیم‌ها را هم می‌بردیم. تیم‌های شهرستانی ضعیف بودند و معمولا به همه آنها 3-4 گل می‌زدیم. تیم‌مان خیلی سرحال بود.
- در آن دربی جنجالی سال 73 هم بودید؟
من کلا در دو دربی بودم که یکی پایم شکسته بود روی نیمکت نشستم، بعد هم همین دربی جنجالی بود که شانس آوردم در بین ذخیره‌ها بودم. خیلی‌ها را بعد از این بازی دستگیر کردند. علی پروین اسطوره باشگاه بود و هست. اتفاقا همان زمان، مشکلی پیش آمد که او قهر کرد و درخشان به جایش آمد. بعد هم عابدینی آمد و پول بیشتری به فوتبال آمد. هر بازی که می‌بردیم او سکه می‌داد.
- حالا الان در همین پرسپولیس و استقلال و بقیه تیم‌ها صحبت از قراردادهای میلیاردی است.
شرایط خیلی فرق کرده، من هنوز از سال گذشته از پرسپولیس طلب دارم. 20 درصد از قراردادم مانده که سرمربی امیدها بودم. اینهمه هزینه برای بزرگ‌ها می‌کنند ولی زورشان می‌آید به تیم‌های پایه برسند.
- از باشگاه به خاطر پول‌تان شکایت هم کرده‌اید؟
نه، پرسپولیس خانه خودمان هست، مگر آدم از خانه و خانواده خودش شکایت می‌کند؟
- وقتی عابدینی آمد، شرایط تغییر کرد. با پولی که از فوتبال درمی‌آوردید زندگی می‌چرخید؟
قراردادها کمی بهتر شد. قرارداد من در سال 73، شده بود یک و نیم میلیون با ماهی 20 هزار تومان. زندگی می‌چرخید، البته باید در کنارش کار آزاد داشتیم. من هم مغازه داشتم. سخت بود ولی پرسپولیس را دوست داشتیم. من دو سال ماندم و بعد که دیدم علی آقا نیست، رفتم. دیگر انضباط نبود و مشکلاتی پیش آمد. گفتم که وقتی پول می‌آید مشکلات هم می‌آید، پول زیر میزی، رومیزی و ... زمانی که علی آقا بود، اگر یک هزار تومانی هم به باشگاه می‌آمد همه تیم را جمع می‌کرد و این پول را تقسیم بر 20 می‌کرد، به همه به یک اندازه می‌داد.
- اینکه از علی پروین به نیکی یاد می‌کنید خیلی خوب است، مدتی مد شده بود که برخی علیه او حرف می‌زدند!
از همان اول که با پرسپولیس بودم علی آقا هم بود. هنوز هم با بچه‌ها می‌رویم پیش او. هر چیزی که او می‌گفت گوش می‌دادیم، به علی پروین نه نمی‌گفتیم چون می‌دانستیم به صلاح خودمان است. خب اگر پنج زار گیر ما می‌آمد می‌دانستیم 5زار هم گیر او می‌آید، ولی این حرف‌ها را مطرح نمی‌کردیم چون حق او بیشتر از ما بود و این را همه می‌دانستیم. یک سری این حرف را می‌زدند که توان و اندازه فوتبال‌شان آن بود. اگر علی پروین آنها را به پرسپولیس نمی‌آورد، 20 سال دیگر هم در فوتبال ایران مطرح نمی‌شدند. حرف که زیاد است، من بازیکن آورده بودم که 4 تا خیابان تهران را هم بلد نبود، بعدا حاشیه‌هایش را نمی‌شد جمع کرد. البته امروز مقصر آقایانی هستند که در رأس فوتبال هستند. شما نگاه کنید یک کارمند چقدر درآمد دارد، حقوق پایه مردم چقدر است، بعد بابت فوتبالی که واقعا هم ضعیف هست، چقدر پول رد و بدل می‌شود. من خیلی چیزها از این فوتبال می دانم، اما نمی توانم بگویم. دو سه بار هم مرا به دادگاه کشانده‌اند چون مصاحبه کردم و از افراد اسم بردم. بحث من این است که فوتبال ما ضعیف شده، خوب است که لااقل کیروش را داریم، او چون پای اعتقاداتش ایستاده تیمش خوب کار می‌کند.
- از پرسپولیس کجا رفتید؟
سایپا. سال قبلش هم از سایپا پیشنهاد داشتم ولی نرفتم. سال بعد دادرس پیشنهاد داد و قبول کردم. پرسپولیس به من 2 میلیون می‌داد اما سایپا 6 میلیون. من هم رفتم و خداراشکر با آن پول توانستم در تهرانسر خانه بخرم. تا قبلش مستاجر بودم. یک سال سایپا بودم و بعد به بهمن رفتم که فرهاد کاظمی مربی بود. او یکی از بهترین مربیان ایران است. از آنها هم 6 و نیم میلیون گرفتم و توانستم خانه‌ام را کمی بزرگ‌تر کنم. 10 بازی هم قرضی به استقلال اهواز رفتم و کمک‌شان کردم. آخرهای فوتبالم هم در لیگ یک بازی کردم.
- چند سالگی فوتبال را کنار گذاشتید؟
29 سالگی.
- چقدر زود؟
خب باید می‌رفتم تا به زور بیرونم نکنند!
- از این فوتبال چقدر گیرتان آمد؟
20 سال بازی کردم و درمجموع 20 تومان هم نگرفتم. نه من، بقیه هم همین بودند. فرشاد پیوس هم اگر خارج از کشور بازی نمی‌کرد چیزی نمی‌گرفت. کسی آن زمان پول نداشت. البته ناراضی نیستم. همان پول هم به هر حال زندگی ما را می‌گذراند. من جزو کسانی هستم که از زندگی‌ام راضی‌ام و ضرر نکردم. همان زمان بعضی‌ها همین پول اندک را می‌گرفتند و خرج می‌کردند اما من مغازه خریدم. شاید اندازه فوتبال ما خیلی بیشتر از پولی بود که گرفتیم اما باز هم خداراشکر. امروزی‌ها خیلی‌های‌شان آمپولی هستند. یک روز قبل از مسابقه به هتل می‌روند و تازه نق هم می‌زنند که غذا خوب نیست. ما آبگوشت و آبدوغ می‌خوردیم و به زمین می‌رفتیم، از هتل هم خبری نبود. زمانی که با درخشان و کاظمی در پیکان بودیم می‌دیدم سرم از دست بازیکنان خارج نمی‌شود. این هم سبک بازی‌شان هست.
- واقعا کیفیت بازی خیلی از بازیکنان قدیمی بالا بود اما متاسفانه از این فوتبال به اندازه‌ای که حق‌شان بود نبردند. خودتان هم گفتید ما نسل سوخته بودیم.
عابدزاده، نادر باقری، رضا حسن‌زاده، منوچهر عبدالله‌نژاد، جواد منافی، داوود محبوب، مجتبی محرمی، حسین عبدی، حمید استیلی، یدالله سلیمانی، حکیم‌زاده و خیلی‌های دیگر. اینها واقعا فوق‌العاده بودند و خیلی بیشتر حق‌شان بود. همین حکیم‌زاده که پاس بود، واقعا بازیکن خوبی بود اما هیچ موقع به تیم ملی دعوت نشد. یا جمشید امیرخانلو که دارایی بازی می‌کرد. خود فرشاد پیوس هم حدش بالاتر از این بود. اصغر مدیرروستا، محسن گروسی، اینها نسلی بودند که باید خوب پول می‌گرفتند. من دائم می‌گویم به این بازیکنان پول الکی ندهید. بازیکنی که واقعا 200 میلیون می‌ارزد چرا باید میلیاردی بگیرد؟
- خب این فضای رقابتی است که بین همه باشگاه‌ها ایجاد شده و پرسپولیس به تنهایی نمی‌تواند این معضل را حل کند.
به نظر من یک فصل اصلا تیم ببازد ولی از این پول‌ها ندهد. اینطوری هر کسی واقعا پرسپولیس رادوست دارد می‌ماند و نتیجه بهتری هم می‌گیریم. می‌دانم سیب‌زمینی کیلویی چند است، تخم‌مرغ و مرغ هر روز گران می‌شود اما لااقل اگر می‌خواهند پولی خرج کنند یکی را بیاورند که واقعا میلیاردی بیارزد. بازیکن اروپایی بیاورند که سطح فوتباش بالاست و باعث پیشرفت فوتبال ما می‌شود. یا 4 تا مربی خوب بیاورند مثل کیروش. متاسفانه مربیان لیگ برتری یک دایره شده‌اند که از این تیم به آن تیم می‌روند. هر کسی زورش بیشتر باشد تیم می‌گیرد، بعد می‌آید از خانواده بازیکن پول می‌گیرد که بازی‌اش بدهد. من 30 سال برای ایران‌خودرو کار کردم و اتفاقا همین پنجشنبه بازنشسته شدم، از 5 صبح می رفتم تا 7 شب. همان دوره فوتبالم هم می‌دانستم این فوتبال به کسی وفا نمی‌کند. 5 سال می‌توانی خوب بازی کنی و پول خوب بگیری، نه 20 سال. کجای دنیا 20 سال بازی می‌کنند؟
- خیلی دل‌تان پر است!
خیلی. هروقت تلویزیون خواسته نرفتم. یک بار رفتم مرا به حاشیه بردند. گفتم که خیلی چیزها از فوتبال این مملکت می‌دانم، هیچ کسی سر جایش نیست و این مشکل اصلی فوتبال ما است. آدم‌های سیاسی آمده‌اند در رأس فوتبال ما و فوتبالی‌ها خانه‌نشین شده‌اند. به من که بازی کرده‌ام، مربی بودم، کار نمی‌دهند، به کسی که خوش‌صحبت است تیم می‌دهند. البته باز هم من از زندگی‌ام راضی هستم، سه دختر دارم که خیلی دوست‌شان دارم، دستم به دهانم می‌رسد اما خیلی‌ها هستند که زندگی‌شان تباه شد. رفتند سمت الکل و اعتیاد. از خیلی‌های‌شان بی‌خبرم. گله‌ام از فدراسیون فوتبال این است که کمی هم به ملی‌پوشان سابق اهمیت بدهد.
- دوست دارید از حال کدام هم‌تیمی سابق‌تان خبر بگیرید؟
دلم برای همه‌شان تنگ شده، ولی دوست دارم جمشید امیرخانلو را ببینم، دو سال در دارایی با هم بودیم. یا داوود محبوب که کاملا از او بی‌خبرم. محمد فلاح‌نژاد که اصلا نمی‌دانم کجاست. حتی بچه‌های استقلال، مثل جواد زرینچه. با خیلی‌ها هم در ارتباطم مثل حسین عبدی، نادر باقری، اکبر یوسفی، اصغر مدیرروستا و...
- چند بازی ملی داشتید؟
رسمی 12 تا، غیررسمی 25 تا. یک گل هم به یمن زدم. من بیشتر سانتر فوروارد بودم، در کشاورز هافبک راست هم بازی می‌کردم.
- پیشنهاد خارجی نداشتید؟
چند ماهی به سنگاپور رفتم. قرارداد هم بستم اما به خاطر شرایط خانواده‌ام نماندم. یک دختر داشتم، خانمم هم باردار بود، نمی‌خواستم آنجا تنها باشند.
- اینطور که در صحبت‌های‌تان گفتید سبک کاری کیروش در تیم ملی را می‌پسندید.
خیلی. او واقعا مربی کاربلدی است. فوتبال ما را به کل تغییر داده، خوب بلد است با بازیکن سالاری مقابله کند. مگر نمی‌گویند از بیت‌المال و حق من و شما به او می‌دهند، من که به شخصه راضی هستم این پول را به او می‌دهند. لااقل برای فوتبال ما کار انجام داده، آنهایی که با حضور کیروش جایگاه خودشان را زیر سوال رفته می‌بینند، از او انتقاد می‌کنند.
- تیمش می‌تواند در جام‌جهانی متفاوت ظاهر شود و شگفتی خلق کند؟
سخت است اما من امیدوارم. او برای هر مسابقه یک تاکتیکی دارد. من که فکر می‌کنم از بین اسپانیا و پرتغال یکی را می‌بریم، کیروش را خیلی قبول دارم چون بلد است افکار بازیکنانش را تغییر دهد. من بازی با مراکش را سخت‌تر از همه می‌دانم چون آنها چرک بازی می کنند و می‌خواهند ما را به دعوا بکشانند، ما هم باید مثل خودشان بازی کنیم و درگیرانه بازی کنیم، اگر درگیر نشویم می‌بازیم.
- گفتید که خیلی بازیکنان امروزی را نمی‌پسندید، اما در بین پرسپولیسی‌ها کار کدام یک از بچه‌ها را قبول دارید؟
کمال را دوست دارم چون مثل قدیمی‌ها بازی می کند. کامیابی‌نیا خیلی گردن کلفت بازی می‌کند و نمی‌ترسد. در زمین درگیر می‌شود. او جوری بازی می‌کند که ما یاد گرفته‌ایم، داوران ما خیلی راحت و بی‌مورد به او کارت می‌دهند، در لیگ انگلیس همدیگر را می‌کشند اما داور کارت زرد هم نمی‌دهد. تمام تکل‌هایی که آنجا صورت می‌گیرد، اگر داوران ما بودند کارت قرمز می‌دادند. شما به بازیکنت 2 میلیارد می‌دهی بعد داور با یک تکل راحت کارت قرمز می‌دهد. البته بگذریم که بازیکنان امروزی از خدای‌شان هست که اصلا بازی نکنند!
- تیم ملی چطور، کدام بازیکن را می‌پسندید؟
همه آنهایی که لژیونر هستند، خوبند ولی از قوچان‌نژاد خوشم می‌آید. جهانبخش هم خوب است، همینطور کاوه رضایی. از همه اینها بهتر اشکان دژاگه هست، او مهره خیلی خوب ما است و کیروش هم این را خوب می‌داند و به همین دلیل با اینکه تیم ندارد به او بازی می‌دهد.
گفت‌وگو از مرضیه دارابی-خبرنگار پیروزی